Tại buổi công bố báo cáo kinh tế vĩ mô Quý II do VEPR tổ chức chiều 10/7 tại Hà Nội, TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế Chính sách (VEPR) cho rằng, trái ngược với năm 2016, tín dụng trong nửa đầu năm 2017 tăng trưởng nhanh trong khi tăng trưởng huy động giảm khiến chênh lệch huy động - tín dụng bị đẩy lên cao. 

Tuy nhiên, tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công khiến lượng tiền gửi của Kho bạc Nhà nước vào hệ thống ngân hàng thương mại gia tăng, qua đó thanh khoản trên thị trường vẫn dồi dào giúp giảm áp lực lên mặt bằng lãi suất. 

 Theo báo cáo của nhóm nghiên cứu của VEPR, tính tới thời điểm 20/6/2017, tăng trưởng tín dụng đạt mức 7,54% so với tháng 12/2016, cao nhất trong vòng sáu năm trở lại đây. Đặc biệt, tín dụng tăng nhanh chủ yếu trong những tháng quý 2 cho thấy quyết tâm của Chính phủ trong việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng. Ngoài ra, đây cũng là một tín hiệu cho thấy sự cải thiện trong khả năng hấp thụ vốn của các doanh nghiệp. Trong khi đó, tăng trưởng huy động giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2016 chỉ đạt 5,89% (cùng kỳ năm 2016 là 8,23%). 

Tín dụng tăng nhanh trong khi huy động thấp tạo ra tình trạng chênh lệch giữa cung và cầu vốn vay. Tuy nhiên, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng thậm chí vẫn giảm mạnh trong quý II/2017. Cụ thể, lãi suất qua đêm bình quân đạt 1,47% trong tháng Sáu, giảm 3,24 điểm phần trăm so với cuối quý trước; lãi suất kỳ hạn một tuần cũng giảm xuống còn 1,84%. 

Theo TS. Nguyễn Đức Thành, lượng tiền gửi của Kho bạc Nhà nước vào hệ thống ngân hàng tăng mạnh được cho là nguyên nhân chính giúp thanh khoản trên thị trường dồi dào. Theo báo cáo mới nhất của Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, tiền gửi của Kho bạc Nhà nước tính đến cuối tháng 4/2017 đạt 122 nghìn tỷ đồng, tăng 28,4% so với đầu năm. Tuy nhiên, điều này lại phản ánh thực tế giải ngân chậm vốn đầu tư công trong thời gian qua. Bên cạnh đó, động thái tăng cường mua vào ngoại tệ để cải thiện dự trữ ngoại hối của Ngân hàng Nhà nước cũng làm tăng đáng kể nguồn cung vốn trên thị trường. 

Lãi suất huy động duy trì khá ổn định, chỉ tăng nhẹ đối với các gói huy động dài hạn tại một số ngân hang thương mại lớn nhằm cải thiện nguồn vốn trung và dài hạn. Lãi suất huy động kỳ hạn dài phổ biến ở mứ c 6,4-7,2%. Trong khi đó, lãi suất huy động ngắn hạn và trung hạn lần lượt nằm trong khoảng 4,5%-5,4% và 5,4%-6,5%/năm. Mặt bằng lãi suất cho vay không có nhiều biến động trong quý, phổ biến ở mức 6%-9%/năm đối với các gói vay kỳ hạn ngắn và 9%-11%/năm đối với các gói vay trung và dài hạn. 

“Những điều kiện này kết hợp với mức lạm phát thấp khiến Ngân hàng Nhà nước đã quyết định hạ lãi suất điều hành từ ngày 10/7/2017. Theo đó, các loại lãi suất điều hành đồng loạt hạ 0,25 điểm phần trăm và trần lãi suất cho vay cũng giảm 0,5 điểm phần trăm. Điều này giúp cho mặt bằng lãi suất có cơ hội giảm trong thời gian tới”, bản báo cáo của VEPR khẳng định. 

“Chúng tôi cho rằng đây là một bước đi đúng, tạo điều kiện cho khu vực DN phát triển. Tuy nhiên, theo báo cáo mới đây của IMF, tín dụng của Việt Nam vào cuối năm 2016 đã tương đương với 124% GDP, cao hơn so với các nước ASEAN-5, các nước thu nhập trung bình khác và đặc biệt là các quốc gia có trình độ phát triển tương đồng. Tỷ lệ này hiện đang tiến gần tới mức của thời kỳ bất ổn trước đó, do đó có thể dẫn đến những rủi ro đối với cân đối tài chính của hệ thống ngân hàng và lạm phát”, nhóm nghiên cứu VEPR phân tích. 

Theo khuyến cáo của TS. Nguyễn Đức Thành, việc mở rộng cung tiền quá nhanh trong giai đoạn vừa qua đã khiến tỷ lệ M2/GDP (cung tiền trên GDP) đã tăng lên 146%, trong khi con số này là 80% vào năm 2006 và 114% năm 2010. Do đó, Ngân hàng Nhà nước vẫn cần thận trọng với khả năng lạm phát có thể tăng trong thời gian tới, khi chinh sách nới lỏng tiền tệ ảnh hưởng tới nền kinh tế.