Hiện đang thời điểm điều nhân xuất khẩu được giá nhưng doanh nghiệp không thể tìm đủ điều thô để chế biến. Nguyên nhân không phải là nguồn cung khan hiếm mà do khâu vận chuyển và 100.000 tấn đang bị "kẹt" tại cảng nên Hiệp hội điều Việt Nam (Vinacas) đang tìm trợ giúp từ các cơ quan liên quan để giải quyết vấn đề này.

Vinacas cho biết, các doanh nghiệp thành viên đã phản ánh rằng hiện đang có trên 100.000 tấn điều thô do các hãng tàu vận chuyển từ các quốc gia châu Phi (Bờ Biển Ngà, Nigeria, Ghana, Tanzania, Mozambique,…) về Việt Nam đang bị kẹt tại cảng đi, cảng trung chuyển lẫn cảng đến.

Điều này khiến thời gian vận chuyển của một số lô hàng, kể từ lúc xếp hàng lên tàu (ship on board) tới cảng đến mất 60-70 ngày, tăng gấp 2 lần so với trước đây.

Với việc phải kéo dài thời gian vận chuyển, đồng nghĩa doanh nghiệp sẽ không có đủ lượng nguyên liệu để chế biến các mặt hàng xuất khẩu và ảnh hưởng đến khâu giao hàng nên khả năng bị khách hàng khiếu nại, yêu cầu đền bù hợp đồng rất cao. Còn phía doanh nghiệp, doanh thu, lợi nhuận sẽ bị giảm do thời điểm này, giá điều nhân xuất khẩu đang ở mức cao.

Trước tình trạng này, Vinacas đã có công văn số 88/2017/CV-HHĐ gửi các bộ có liên quan như Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) để nhờ can thiệp nhằm hỗ trợ cho các doanh nghiệp giải quyết vấn đề và sớm có nguồn nguyên liệu đưa vào sản xuất, chế biến xuất khẩu.

Trong công văn này, Vinacas nêu lý do là có lô hàng về gần tới cảng đến thì mới có B/L (vận đơn đường biển) gốc, có lô hàng nằm tại cảng trung chuyển (Malaysia, Singapore,…) tới 30 ngày trước khi về Việt Nam. Khi về tới Việt Nam bị kẹt tại cảng Cát Lái ở TPHCM do hàng hóa ùn ứ dẫn đến việc thông quan diễn ra rất chậm, một số cầu cân tại khu vực cảng đang gặp phải tình trạng quá tải...

Theo Bộ NN&PTNT, năm 2016, Việt Nam đã nhập khẩu 1 triệu tấn điều thô, giá trị đạt 1,6 tỉ đô la Mỹ, tăng gần 17% về lượng và hơn 41% về giá trị. Như vậy, kể từ năm 2006, thời điểm Việt Nam vượt qua Ấn Độ để trở thành quốc gia xuất khẩu điều nhân lớn nhất thế giới, đi liền với đó, ngành điều ngày càng phụ thuộc vào điều thô nhập khẩu. Và lượng điều thô nhập khẩu của Việt Nam năm sau luôn cao hơn năm trước, trong số đó, châu Phi là nguồn cung điều thô chính cho Việt Nam.

Trong 5 tháng đầu năm nay, lượng điều thô nhập khẩu của doanh nghiệp cũng tăng kỷ lục khi ước đạt 366.00 tấn, giá trị tương đương 721 triệu đô la Mỹ, tăng hơn 49% về lượng và hơn 94% về giá. Lý do doanh nghiệp nhập điều thô tăng mạnh một phần do năm nay xuất khẩu điều nhân cũng gặp thuận lợi về giá.

Cụ thể, giá hạt điều xuất khẩu bình quân 4 tháng đầu năm 2017 đạt 9.407 đô la Mỹ/tấn, tăng 24% so với cùng kỳ năm 2016. Vì thế, trong 5 tháng đầu năm, lượng điều nhân xuất khẩu ước đạt 112.000 tấn, giảm 9,5% về lượng nhưng giá trị thu về 1,1 tỉ đô la Mỹ, tăng gần 13% so với cùng kỳ năm ngoái.