Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu (XK) thủy sản Việt Nam (VASEP), tính đến hết tháng 11/2017, kim ngạch xuất khẩu (XK) cá tra tiếp tục tăng trưởng với giá trị đạt 1,62 tỷ USD, tăng 5,3% so với cùng kỳ năm trước. Trung Quốc - Hồng Kông chính là thị trường lớn nhất của cá tra Việt.

Trong 11 tháng đầu năm 2017, giá trị XK cá tra sang thị trường này đạt 373,3 triệu USD, tăng 37,9% so với cùng kỳ năm 2016, chiếm gần 23% tổng XK cá tra. Cho dù 3 tháng trở lại đây, tốc độ tăng trưởng XK cá tra sang thị trường này đã dần “hạ nhiệt” nhưng đây là thị trường XK lớn nhất của các DN Việt Nam trong năm nay.

Theo VASEP, Trung Quốc vừa là thị trường XK thủy sản khổng lồ trên thế giới nhưng cũng là thị trường có sức tiêu thụ mạnh mẽ không kém. Hơn nữa, khách hàng Trung Quốc mua đa dạng về sản phẩm với rất nhiều phân khúc trong thị trường. Với lợi thế có chung biên giới, Việt Nam có thể vận chuyển thủy sản cả đường bộ và đường biển trong thời gian và quãng đường ngắn sang Trung Quốc, thuận lợi cho hoạt động XK của DN. Tuy nhiên, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu thiếu tính ổn định với những quy định về hải quan, kiểm dịch không rõ ràng và thường xuyên thay đổi. Do đó, có thể trong năm 2017, đây là thị trường cứu cánh cho DN cá tra Việt Nam nhưng rất khó dự đoán cho mức tăng trưởng tại thị trường này trong năm 2018.

Bên cạnh Trung Quốc - Hồng Kông, doanh nghiệp (DN) XK cá tra đang chuyển hướng XK sang một số thị trường tiềm năng như Brazil, Mexico, Ảrập Xêut. Trong 11 tháng qua, giá trị XK cá tra sang 3 thị trường lần lượt đạt 93,8 triệu USD; 93,2 triệu USD và 50,2 triệu USD, tăng 69,2%; 21,9% và 7,1% so với cùng kỳ năm 2016. Riêng tháng 11/2017, giá trị XK cá tra sang 3 thị trường này đều tăng mạnh từ 10,6% - 78,5% so với cùng kỳ năm 2016.

Vốn là thị trường XK hàng đầu của DN cá tra Việt Nam, nhưng năm 2017, giá trị XK sang thị trường Mỹ sụt giảm trong nhiều tháng do hàng rào kỹ thuật và thương mại. Tính đến hết tháng 11/2017, giá trị XK sang thị trường Mỹ đạt 319,7 triệu USD, giảm 9,7% so với cùng kỳ năm trước.

Nguyên nhân khiến XK cá tra sang Mỹ sụt giảm là trong những năm gần đây, kết quả thuế chống bán phá giá của các đợt xem xét hành chính đều ở mức cao khiến số lượng doanh nghiệp tham gia XK vào thị trường này ngày càng giảm. Cả nước có 62 DN đăng ký XK cá tra vào thị trường Mỹ nhưng thực tế chưa tới 10 DN tham gia XK và chỉ có 3 DN XK với sản lượng đáng kể. Một số ít DN có được mức thuế suất thấp thì lại phải đối mặt với rào cản kỹ thuật là chương trình thanh tra cá da trơn Farm Bill. Kể từ ngày 2/8/2017, Cơ quan thanh tra an toàn thực phẩm (FSIS) - Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) đã tiến hành kiểm tra an toàn thực phẩm và bao bì tất cả các lô hàng cá tra XK vào Mỹ. Việc kiểm tra các lô hàng của FSIS khiến cho hoạt động XK cá tra vào Mỹ của các DN gặp khó khăn do phát sinh chi phí và thời gian cho việc tái kiểm tra tại Mỹ.